Pośród wielu majowych atrakcji: długiego weekendu, bzów, matur, kwitnących kasztanów, korków na drogach od Zakopanego po Hel, łatwo zapomnieć, że maj to także miesiąc targów książki – tych wciąż w Polsce najważniejszych, czyli Międzynarodowych Targów Książki w Warszawie. Pod nazwą tą funkcjonują już blisko siedemdziesiąt lat (od 1958 roku). Właśnie na nich wręczane są nagrody w konkursie Najpiękniejsze Polskie Książki, organizowanym niezmiennie przez Polskie Towarzystwo Wydawców Książek. PTWK przyznaje je od 1957 roku, tym razem poznamy laureatki i laureatów 64. edycji (z listą nominowanych można się zapoznać na stronie PTWK).
Mimo znacznego środowiskowego prestiżu i bogatej historii nagroda w konkursie NPK jest wyróżnieniem branżowym, niszowym. I nic w tym dziwnego, skoro nawet wśród zapalonych bibliofilek i bibliofili nazwiska projektantów i meandry graficznego opracowywania książek nie są powszechną wiedzą. Potoczna ocena estetycznych walorów książki jako przedmiotu często sprowadza się do oglądu pierwszej strony okładki. Elementy funkcjonalne, wpływające na ergonomię korzystania z interfejsu danego tomu, jak choćby format czy użyte fonty, pozostają na dalszym planie. Zapewne stoi za tym wiele przyczyn, a niebagatelną rolę odgrywa stosunkowo niska kultura czytelnicza i niewielka świadomość wagi projektowania. A warto przecież pamiętać, że książka jest przedmiotem użytkowym i jako taki powinna być przede wszystkim funkcjonalna i adekwatna do zawartości, by skutecznie przekazywać zawarte w sobie treści.
Idąc tą nie przez wszystkich odkrytą ścieżką, w maju na stronach miastoliteratury.com przedstawimy trójmiejskie projektantki książek. Oczywiście, na Wybrzeżu projektują także panowie, i jest ich niemało. Bez zastanowienia można wymienić takie ikoniczne postaci jak Janusz Górski i Stanisław Salij, których dorobek liczy się w setki zaprojektowanych książek. Ich projekty stanowią sporą biblioteczkę tytułów publikowanych przez ostatnich trzydzieści kilka lat, a nagród nie sposób tu wymienić. Intensywnie pracuje też niemałe grono projektantów średniego i młodszego pokolenia, jak Piotr Białas, Patryk Hardziej, Tomasz Pawluczuk, Jan Rosiek czy Filip Piasecki. Ta lista nie wyczerpuje stanu osobowego nadmorskich twórców projektów książkowych, lecz jedynie obrazuje stan pamięci podręcznej piszącego.
By przedstawić i docenić wszystkie osoby związane z projektowaniem książek w Trójmieście i na Pomorzu, potrzebne byłoby roczne seminarium. Tyle czasu nie mamy. Zatem skupimy się na projektantkach i na zasadzie pars pro toto redakcyjną lupę zbliżymy do Anity Wasik, Ady Pawlikowskiej, Eurydyki Katy, Moniki Wasilewskiej, Anny Witkowskiej, Katarzyny Kubickiej. Ich dorobek jest znaczący, a efekty pracy dostępne w katalogach wydawnictw w całym kraju – imponujące. Zaproponujemy Państwu lekturę obszernych, zindywidualizowanych kwestionariuszy wypełnionych przez wspomniane projektantki oraz – w drugiej połowie miesiąca – eseje krytyczne dotyczące projektowania książek, które pozwolą rzucić nieco krytycznego i historycznego światła na kwestie dizajnu książek.
Zapraszamy do lektury!
