Wojciech Markowski
Z wykształcenia kulturoznawca, z zamiłowania pisarz, z natury zrzęda. W czasie wolnym słucha metal muzy i gotuje wegan szamkę.
Teksty
The kids are what they are
Jest późno. Dobrze po osiemnastej. Stoimy z Edytą na przystanku. Wracamy po całym dniu zajęć na uczelni, jesteśmy zmęczeni. Czekając na autobus, gadamy o kinie europejskim. Ja się odpalam, wciągam, niemal robię wykład, wciśnięty pomiędzy wiatę przystanku a śmietnik. Podjeżdża autobus, wsiadamy. Cały czas rozmawiamy, więc mechanicznie zajmujemy miejsca na najbliższej czwórce. Kątem oka zdążyłem zauważyć, że autobus nie jest przepełniony, miejsca są – nie ma problemu. Po chwili słyszę: „Przepraszam, młodzieży”. Okazało się, że problem jednak jest.
Piep*zyć Sienkiewicza
„To niezłe gówno” – stwierdza bezlitośnie kolega na kameralnej posiadówce u innego kolegi. Kiwam głową. Zapamiętuję, że Piep*yć Mickiewicza w reżyserii Sary Bustamante-Drozdek lepiej nie oglądać. Zwłaszcza jeżeli nie chcę się skręcić z żenady. Kłopot polega na tym, że perwersyjna ciekawość kulturowego masochisty wygrywa we mnie ze zdrowym rozsądkiem. Może być zadowolona ze swojego zwycięstwa, bo nasyciła się co niemiara. Aby nie poświęcać zbyt dużo czasu na obiekt, który nie stanowi bezpośredniego tematu tej recenzji, wystarczy napisać, że film jest niezręczny. Jako komedia, jako próba odczarowania złego imienia polskiej edukacji literackiej. Najbardziej niezręczny jest jednak w byciu „młodzieżowym”. Na „młodzieżowość” cierpi również Potop Teatru Wybrzeże w reżyserii Michała Siegoczyńskiego.
Wieczna walka
Wystawianie sztuk antycznych jest zadaniem niewdzięcznym. Po pierwsze, najpierw trzeba mieć odpowiedni przekład, a z tym bywa trudno. Jeżeli odpowiedni przekład już się ma, to sam wiekowy tekst okazuje się tak dalece odległy od naszej rzeczywistości, że jakąkolwiek kulturową łączność z jego treścią zawdzięczamy jedynie mozolnym godzinom na lekcjach języka polskiego, podczas których do skutku wpajano nam przekonanie o Grecji jako kolebce zachodniej cywilizacji. Wreszcie: dramat należy odpowiednio przedstawić na scenie. Próby historycznej rekonstrukcji przeważnie skazane są na porażkę. Zarówno dla reżysera, jak i obsady jest to zadanie karkołomne, ograniczające artystyczną ekspresję. Najczęściej spotykanym i najbardziej rozsądnym rozwiązaniem wydaje się więc reinterpretacja. Zamiast rozsądku jednak można też wybrać emocje. Tak stało się w wypadku spektaklu Wieczna komedia Teatru Gdynia Główna – tu sposobem na wystawienie komedii Arystofanesa okazało się… niewystawianie jej wcale.
Przecinki czy wykrzykniki?
Co prawda debiutantem na polu krytycznoliterackim już nie jestem (ten chrzest przeszedłem pół roku temu), jednakże nadal jeszcze czuję się nieopierzony w tej dziedzinie. Kiedy nadarzyła się okazja zrecenzowania Przecinków – almanachu debiutów poetyckich w kwartalniku „Słowo” (Biblioteka Kwartalnika Słowo, Gdańsk 2024), niepohamowanemu entuzjazmowi towarzyszyła nuta ostrożności.
W rytmie serc
Nie wiem, czy ktoś poczynił kiedyś podobne spostrzeżenie, ale dworzec PKP ma wiele wspólnego z oddziałem SOR-u. W obu przypadkach oczekiwania wobec państwowych usług zderzają się z gorzką rzeczywistością: przewidywany czas pobytu przeważnie się przedłuża, poczekalnia nie ma nic wspólnego z wygodą, standardy higieniczne pozostawiają wiele do życzenia, personel rzadko kiedy bywa uprzejmy, a bezdomni na darmo szukają tu schronienia. W związku z powyższym gmachy obu placówek staramy się opuścić tak szybko, jak tylko jest to możliwe.
„Co cię boli?!” Rap jako współczesna poezja
Na początku drugiej dekady XXI wieku rap, postrzegany z perspektywy kogoś, kto chodził wtedy do podstawówki, jako gatunek muzyczny chował głowę w kapturze, ukrywając się w cieniu blokowisk i kamienicznych bram. Z radia rozbrzmiewały, co najwyżej, jego popowe imitacje w postaci takich utworów jak Co z nami będzie? Libera i Sylwii Grzeszczak. Każdy oczywiście znał na pamięć utwór Grubsona Na szczycie, a w mojej szkole nawet raz pojawił się plakat ogłaszający koncert Grupy Operacyjnej. Była to jednak forma wentylu bezpieczeństwa, ukazująca rap ugrzeczniony, czyli dla nastolatka mało poważny. Byli jeszcze jadący na dwójach koledzy. Chodzili szybko, z rękami w kieszeniach, łypiąc groźnie spod byka na prawo i lewo. Z uszkodzonego sony ericssona puszczali brzęczące dźwięki absolutnego rapowego podziemia, niewątpliwie nieraz domowych wyczynów kolegi starszego brata, ale tego nikt (oprócz nich) nie brał na serio.
Jestem wyznawczynią poezji
Rozmowa z Urszulą Sikorą, psycholożką w trakcie szkolenia psychoterapeutycznego, autorką tomu Trzynasty miesiąc (Wydawnictwo WBPiCAK, Poznań 2023), nominowanego do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius w kategorii debiut – o poezji i o tym, co dookoła.
Poetyckie stosunki polsko-amerykańskie
Na początku lipca w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Josepha Conrada w Gdańsku odbyło się niecodzienne spotkanie. W urokliwym budynku na Targu Rakowym gościli poeci zza oceanu: Joshua Weiner i Daniel Bourne. Obaj mieszkają w Stanach Zjednoczonych, ale są mocno związani z Europą. Weiner tłumaczy poezję niemiecką, Bourne polską. I choć to właśnie tłumaczenie poezji miało być jednym z głównych tematów rozmowy prowadzonej przez Tadeusza Dąbrowskiego (w jej tłumaczeniu pomagał Tadeusz Dziewanowski), okazało się pretekstem do szerzej zakrojonej dyskusji i refleksji nad językiem jako prymarnym narzędziem kreowania rzeczywistości, w której akurat przyszło nam żyć.
Perturbacje językowo-literackie
Poezja, tak jak cała literatura, podlega coraz większej kategoryzacji. Każda książka musi mieć odpowiednie oznaczenie gatunkowe, okładkę spełniającą najnowsze marketingowe wytyczne oraz formę i treść dostosowaną do jak najszerszego odbiorcy. Nawet jeśli deklarujemy się jako zagorzali przeciwnicy takich praktyk, podświadomie im ulegamy, a przynajmniej przyzwyczajamy się do nich.
Polska różnorodność w trójmiejskiej soczewce
Tegoroczny Trójmiejski Marsz Równości był wydarzeniem szczególnym. Nie zadecydowała o tym liczebność uczestników czy kontrmanifestacje. Szczególna była reprezentacja władzy. Po raz pierwszy manifestacja przeszła pod patronatem oficjeli wszystkich trzech miast. I nastąpiło to w momencie równie przełomowym dla trójmiejskiej historii: kiedy Gdańsk, Sopot i Gdynia nie mają prezydentów, lecz prezydentki. Słowo „równość” w nazwie wydarzenia nabiera więc głębszego znaczenia.
Poezja w świecie nadmiaru
W 1988 roku Umberto Eco napisał felieton zatytułowany Jak rozplanować czas. Zastanawia się w nim, ile czasu w ciągu roku zajmują mu poszczególne czynności związane z pracą, przyjemnościami i zaspokajaniem podstawowych potrzeb życiowych, a nawet dokonuje precyzyjnych obliczeń. Konkluzja jest taka, że nawet jeżeliby działał jak w zegarku, czasu by mu nie starczyło na wymienione aktywności. Wszystkiego w naszym bytowaniu jest zbyt wiele. Analizując tekst z dzisiejszej perspektywy, nie sposób uciec przed pytaniami: Co w takim razie sądzić o współczesności, kiedy pęd życia jest jeszcze większy? W jaki sposób radzić sobie z zewsząd atakującym nas nadmiarem, rozumianym w każdym możliwym znaczeniu tego słowa?
